سفر به انتهای وحشت و لبخند - قالب وبلاگ ها

به گزارش قالب وبلاگ ها، حدود یک سال ونیم پیش، تابستان 2021، خبری در رسانه های دنیا منتشر شد که برای مخاطبان ادبیات داستانی تکان دهنده بود؛ اینکه دست نوشته های سه اثر گمشده لویی فردینان سلین پس از گذشت 60 سال از درگذشت این نویسنده بزرگ فرانسوی پیدا شده است. از آن میان، رمان جنگ را که در زمان جنگ اول دنیای می گذرد، نشر نو به تازگی با ترجمه زهرا خانلو منتشر نموده است. متن زیر، مروری است بر این کتاب.

به گزارش اعتماد، جنگ نوشته لویی فردینان سلین [به لحاظ ادبی]اثر مهمی محسوب می شود، اما اهمیت این رمان خارق العاده در کارنامه این نویسنده جنجالی چیست؟

این رمان در اولین نوبت چاپ خود در 80 هزار نسخه منتشر شد و از این جهت باید آن را در زمره کتاب های پرتیراژ و احتمالا پرفروش این سال ها قرار داد.

نکته ای که جدای از اهمیت ادبی در خصوص این اثر توجه برانگیز است، پیدا شدن دستنوشته های مفقودشده در زمان حیات سلین، آن هم بعد از گذشت شصت سال از مرگ این غول ادبی دنیا است. دستنویس هایی که خوانندگان ادبیات دنیا شاید حتی بیش از نویسنده چشم به راه آن بودند. جنگ سلین، دهه ها پس از مرگ او همچنان برای دنیایان حرف هایی درباره جنگ [دنیای]دارد. این رمان روایتی است از لحظات حضور سلین جوان در جنگ، مجروح شدن و بستری شدنش و در عین حال، زوال و سقوط کشور او و دیگر کشور های درگیر جنگ؛ روایتی هم دردناک و هم مضحک از جنگ.

برخی از منتقدان ادبی، رمان جنگ را در مرتبه ای چنان رفیع از اهمیت ادبی در کارنامه سلین می دانند که معتقدند حتی از اثر معروف او یعنی سفر به خاتمهی شب هم بزرگ تر است. قدر مسلم، تفکیک این دو اثر و انتخاب یکی از میان آن ها برای خواننده جدی آثار سلین، نمی تواند کار آسانی باشد، چراکه جنگ هم مانند سفر به خاتمهی شب در زمان جنگ دنیای اول می گذرد و این، دو اثر را به هم پیوند می دهد. سلین در رمان جنگ با بهره گیری از تجربه زیسته اش، ما را با خود به دل وحشت و خشونت جنگ اول دنیای می برد و وقایع و عواقب آن را آمیخته با طنزی سیاه که خاص آثار اوست، روایت می نماید. او بخش هایی از تجربه های خود از جنگ را با تخیل قصه پردازش می آمیزد و اثری ارایه می دهد که ترکیبی است از خودزندگی نامه نوشت و رمان.

سلین در این کتاب، جریان آسیب هایی را روایت می نماید که از جنگ اول دنیای تا سرانجام عمر با او و سبب رنج و آزار جسمش بود. گروتسک خاصی که در آثار سلین سراغ داریم، این بار مضحکه هولناکی از میدان جنگ ترسیم می نماید که در عین به وحشت انداختن خواننده، لبخندی هرچند تلخ بر لبانش می نشاند. کتاب جنگ توضیح کوشش برای بقا در میدانی است که مرگ از هر سو بر آن می بارد؛ توضیح زیستن در حضور بی وقفه مرگ و همراه با هراسی گریزناپذیر؛ روایتی از جست وجوی شور و انگیزه برای زنده ماندن در مهلکه ای که از هر جهت با هول و احتمال شدید مردن، محاصره شده است.

سلین در کتاب جنگ از رهگذر تجربه های شخصی خود و پیوند آن با تخیلش، روایتگر خشونت و جراحتی است که جسم و روح انسان در جریان جنگ، گریزی از آن ندارد. روایتی صریح، بی رحمانه و گزنده، همانند دیگر آثار او. کتاب جنگ علاوه بر متن رمان سلین، بخش های دیگری هم دارد؛ از جمله پیشگفتاری هم از فرانسوا گیبال، توضیحات و ضمایمی درباره این رمان، لیست کاراکتر های پیش موجودی که علاوه بر این کتاب در دیگر آثار سلین هم حضور داشته اند، مطلبی درباره سلین و نیز فرهنگ لغتی از اصطلاحات پزشکی، عامیانه و نظامی به کار رفته در رمان. دستنوشته سلین از این کتاب که حدود 90 سال از آن می گذرد و به سال 1933 برمی شود، در یکی از دو چمدان بزرگی بود که نویسنده در سال 1944، زمانی با عجله از پاریس می گریخت، در خانه رها یا فراموش نموده بود. در خصوص سلین گفته می شود که او با انتشار جزوه های یهودی استیزش در دوران اشغال، جوخه آتش را برای آزادی به خطر انداخت.

این محتوای مقاله ای بود در لوموند در 4 آگوست 2021 که از ظهور مجدد هزاران صفحه منتشر نشده حکایت داشت؛ صفحاتی که رمان نویس اغلب به آن ها اشاره نموده بود. ژان پیر تیباودات، روزنامه نگار سابق لیبراسیون که خود این اسناد را از یک خواننده دریافت نموده بود، منتظر مرگ بیوه سلین در 107 سالگی در سال 2019 بود تا آن ها را به امانوئل پیرات، وکیل حق انتشار تحویل دهد. این موضوع مورد واکنش فرانسوا گیبو، زندگی نامه نویس و ذی نفع یکی از بزرگ ترین نویسندگان فرانسوی قرن بیستم نهاده شد که در فوریه 2021 شکایتی را مبنی بر پنهان شدن اموال مسروقه ارایه کرد. پرونده این شکایت با ارایه همه اسناد به گیبو بسته شد تا او مقدمه ای نیز بر رمان جنگ سلین بنویسد.

جنگ را باید داستانی برآمده از تاریکی دانست. تاریکی ای که گلوله هایی از آن در اکتبر 1914 به سر و بازوی سرباز فردینان در جبهه بلژیک اصابت می نماید. اینکه دنبال اندازه گیری اندازه دقیق یا اغراق آمیز بودن واقعه باشیم، کار بی فایده ای است زیرا [مهم این است که]خواننده در متن رمان شرایط جنگی منطقه ای را [که در متن خلق شده]به شکلی ملموس و شگفت آور از ابتدا تا به خاتمه دریافت می نماید. فردینان، مانند مرده ای متحرک، گوشش تیر می کشد، بازویش له شده، اما به تنهایی در میدان جنگ بلند می شود. او در حال غرق شدن در سیلی است که [در آن]خون خود را می نوشد. یک سرباز انگلیسی به او یاری می نماید و درنهایت در یک بیمارستان صحرایی فرود می آید.

سلین با کلمات بازی می نماید و آن ها را در سرمستی به پایکوبی در می آورد. گاهی دستور زبان و صیغه ها را ندید می گیرد، اما هرگز چیزی از کارایی و ضرباهنگ روایت او کم نمی شود. او از سربازانی می نویسد که در سال 1933 روی تخت بیمارستان بی حرکت شده اند؛ بچه هایی را در حال خروج یا بهتر است بگوییم فرار توصیف می نماید. از پرستاری می گوید که با کنجکاوی از مردی مجروح مراقبت می نماید. مردی مجروح و غیرنظامی که همسرش را وادار به گریختن به روستا نموده است. این روش سلین است. همه چیز در کار او وحشیانه پیش می رود، اما زن ها شخصیت های فوق العاده ای هستند که اجازه نمی دهند چیزی به آن ها تحمیل شود. زنانی مستقل و آماده برای رویارو شدن با بدترین مصیبت ها. زندگی پیش پا افتاده ای در یک دهکده [که سلین آن را روایت می نماید]او را به عنوان وارث گوستاو فلوبر و گی دو موپاسان می نمایاند. با این تفاوت که روایت او حاوی کلماتی است [چنان بی پرده]که حتی یک سن آنتونیویی هم هرگز جرات بیان آن را ندارد.

سلین [به خاطر گم شدن دستنوشته ها]خود آن را دوباره نخوانده بود [تا ببیند]هیچ کلمه زیبایی در روایت او از جنگ وجود ندارد. کلمات هولناک و خشن در تمام رمان به کار گرفته شده اند. توصیف او از برخی از صحنه ها چنان است که انگار داریم نمایشنامه می خوانیم. پیچشی ها گاهی اوقات مانند تئاتر هستند. یک قطار ارواح و rollercoaster در Céline وجود دارد که در تمام زندگی، از بین می رود.

زمانی که سلین جنگ را نوشت، نویسنده ای مبتدی نبود؛ بلکه حتی اولین شاهکار خود را هم منتشر نموده بود، سفر به سرانجام شب او نمی داند چگونه باید بهتر از شاهکارش عمل کند و در حال کوشش است. کوششی که به باور برخی از منتقدان به بار نشسته است.

منبع: time