ثبت های جهانی؛ محوری برای گفت وگو و صلح میان ملت ها - قالب وبلاگ ها

به گزارش قالب وبلاگ ها، درنت گپ یونسکویی شامگاه 7 مرداد 1400 که با اجرا سیداحمد محیط طباطبایی، پژوهشگر میراث فرهنگی و رییس باشگاه نوروز در صفحه اینستاگرام کمیسیون ملی یونسکو- ایران (@unesco.iran) برگزار گردید، حجت الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران ضمن تبریک ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان اظهار کرد: از همین جا به همه همکارانم در کمیسیون ملی یونسکو، وزارت میراث فرهنگی، دفتر نمایندگی ثابت جمهوری اسلامی ایران در یونسکو و همه کسانی که ایران را دوست دارند به خاطر هفته خوبی که با دو ثبت جهانی آن را پشت سر گذاشتیم، تبریک می گویم.

او ادامه داد: خوشبختانه در کشور عزیزمان ایران، میراث ملموس و ناملموس بسیاری برای ثبت داریم و ما در ثبت مکان ها و فضاها، سیاستی هوشمندانه در پیش گرفته ایم که بر مبنای آن صرفا به جای ثبت یک بنا و یک نقطه تعیین، منطقه ها و فضاهای گسترده تری را ثبت می کنیم؛ مثلا ثبت جهانی راه آهن سراسری به اسم بیست وپنجمین میراث ملموس یعنی ثبت حدود 1400 کیلومتر منظر فرهنگی و نخستین میراث صنعتی کشورمان و منظر فرهنگی هورامان (اورامانات) در استان های کرمانشاه و کردستان با حدود 409 هزار هکتار عرصه و حریم که 106 هزار هکتار آن مربوط به عرصه و 303 هزار هکتار هم جزو حریم است، باعث ثبت هزاران کیلومتر از این سرزمین شدند و بدین ترتیب مجموعه ای عظیم را ثبت جهانی کردیم.

ثبت های جهانی عاملی مؤثر در پاسداشت میراث جهانی

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران با اشاره به این موضوع که کارشناسان می توانند روزها و ماه ها درباره اورامانات صحبت نمایند، گفت: در واقع یکی از وظایف و رسالت های یونسکو و به تبع آن کمیسیون های ملی یونسکو، رونمایی از این گنجینه های بشری به واسطه ثبت آن ها و بیداری و آگاهی هر چه بیشتر افکار عمومی در نگهداری و پاسداشت از این مواریث و جلوگیری از تخریب آن هاست. به اسم مثال پس از ثبت جنگل های هیرکانی در سال 2019، خود بومیان آن منطقه و دیگر مردم، کوچک ترین دست درازی و آسیب به این منطقه را بلافاصله گزارش می کردند و مانع از انجام آن ها می شدند. خوب است بدانید ما نخستین کشوری هستیم که هم در ثبت جنگل های هیرکانی و هم اورامانات از هنرمندان هم یاری گرفته ایم. چون این مورد یکی از امتیازات در ثبت های جهانی است؛ (یعنی حساس بودن افکارعمومی نسبت به آن ثبت). ارزیابان اگر تصور نمایند افکار عمومی نسبت به مسأله بی اعتنا هستند، ثبت ان منطقه به عقب می افتد. به گفته خود ناظران یونسکو، هنرمندان ما سال گذشته نمایشگاه عکس خوبی برای اورامانات برگزار کردند و وقتی بازرسان آمدند از تماشا این نمایشگاه عکس شگفت زده شدند.

ایوبی ادامه داد: حدود 700 روستا در منطقه هورامان/ اورامانات قرار دارند که امروز با ثبت جهانی این منظر فرهنگی، دیگر صرفا روستا نیستند و جهانیان هر آنچه مربوط به آیین و رسوم، فرهنگ، سبک زندگی و حتی معماری ابنیه آن هاست، می بینند و آن را یک آیینه تمام نما از فرهنگ یک کشور و یک ملت می دانند. بنابراین آگاهی بخشی هر چه بیشتر درباره این گنجینه ها به حفظ آن ها یاری شایانی می نماید.

وی تأکید کرد: این یک افتخار است که ما در کشورمان در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که پیش از این سازمان میراث فرهنگی بوده است، از دیرباز کارشناسان بین المللی بسیار زبده و کارآزموده ای داریم که با کوشش بی وقفه، پرونده هایی جامع و بدون نقص را آماده و به یونسکو ارسال می نمایند که در این میان مدیران پایگاه ها و استانداری ها هم با عشق و علاقه پای کار هستند و همکاری خالصانه،مؤثر و بی دریغی دارند. در اینجا بر خود لازم می دانم که از برادر و دوست عزیز و عظیموارم آقای دکتر طالبیان معاون وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به نیکی یاد کنم که نه تنها برای این پرونده بلکه سالیان سال برای ثبت تمام این 26 میراث ملموس در لیست جهانی یونسکوکوشش صادقانه نموده و کارشناسان خوبی تربیت نموده اند.

ایوبی تاکید نمود: ما انتظار داریم که ثبت جهانی هورامان سبب آشنایی بیشتر همه مردم ایران با این طبیعت بکر و بازدید هر چه بیشتر از این منطقه و البته همان طور که گفته شد منجربه همتی جمعی در پاسداشت و نگهداری از آن شود. وی اضافه کرد: با توجه به این که سهمیه کشورها در ثبت های جهانی فارغ از تاریخ کشورها به طور تعیین به یک میزان و محدود است، گفت: امروز رییس جمهور عراق این ثبت را به ایران تبریک گفت؛ چون علاوه بر این که چندین شهرستان و دو استان ایران در محور اورامانات قرار دارند، کردستان عراق هم در همین محور واقع شده است و خوشبختانه این امکان وجود دارد که در دوره بعدی به پرونده کردستان عراق یاری کنیم تا به این پرونده ثبت جهانی ملحق شود. چراکه این موضوعات باعث می شوند تا مردم جهان با جاذبه های گردشگری یکدیگر بیشتر آشنا شوند و محوری فرهنگی برای گفت و گو، دوستی و صلح میان ملت ها ایجاد شود.

ارزش های پایدار عاملی مهم در ثبت جهانی هورامان

در ادامه ابراهیم زارعی، عضو هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی روی خط این نشست مجازی آمد و گفت: ابتدا از دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران برای ثبت سنندج به اسم شهر خلاق موسیقی تشکر می کنم و در ادامه ضمن تبریک ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان باید بگویم اورمانات در خط زلزله نهاده شده است ولی مردم برحسب تجربه ای که از پیش تر داشته اند آثار معماری خود را به گونه ای ساخته اند که برابر زلزله مقاوم باشند و این موارد صندلی درست این منطقه در حوزه معماری را نشان می دهد. علاوه بر معماری و باغ های اورمانات، باید از طبیعت، رودخانه، موسیقی و آداب و رسوم آن هم حفاظت و حمایت شود. وی ادامه داد: ما وظیفه داریم مردم را به تعامل و همکاری دلسوزانه با هم فرابخوانیم. البته وظیفه حکومت هم همین است که در این زمینه فعال باشد. سازمان های مردم نهاد هم باید وارد کار شوند؛ یعنی همانطور که به ثبت جهانی هورامان یاری کردند باید در زمینه آموزش نگهداری و حفظ آن هم فعال باشند و این آموزش مستمر و مداوم باشد. درواقع باید با مردم ارتباط مستقیم برقرار کرد تا بتوان ثروت های طبیعی، تاریخی و فرهنگی را حفظ کرد.

این عضو هیات علمی گروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی ضمن تأکید بر این موضوع که با توجه به ثبت جهانی اوراماناتت وظیفه مردم و مسؤولان دوچندان شده است، بیان نمود: باید در امور مختلف به ویژه جاده کشی و... مراقبت باشیم تا به این منطقه آسیبی وارد نشود. نسل نو باید از نسل گذشته یاد بگیرد و ببیند آ ن ها چه نموده اند که امروز این منطقه مورد توجه جهانیان نهاده شده است. حفظ منظره ها طبیعی، معماری، صنایع دستی و آداب و آیین های منحصر به فردی چون عروسی پیرشالیار و پالنگان، صنایع دستی و... بسیار مهم، لازم و لازم است. چون آن چه باعث ثبت جهانی اورامانات شده همین ارزش های پایدار بوده است.

موسیقی و معماری هورامان محل تلاقی مردم با یگدیگر

محیط طباطبایی هم تأکید کرد: موسیقی، معماری و شرایط جغرافیایی این منطقه به گونه ای مهم است که مثل یک محل تلاقی باعث ارتباط مردم این سوی زاگرس با مردم آن سوی زاگرس شده است.

سپس زارعی گفت: موسیقی و ادبیات به اسم میراث معنوی این منطقه شناخته می شوند و اهمیت بسیاری دارند. این فرهنگ طی هزاران سال نگه داری شده است به طوری که در این خطه عظیمانی در حوزه موسیقی، ادب و عرفان بودند که مسایل مهم و کلیدی را آموزش داده اند. بنابراین باید این مسایل را به نسل جوان منتقل کنیم تا آن ها هم بتوانند با عشق و علاقه میراث این منطقه را حفظ نمایند.

مشارکت بالای جامعه محلی در ثبت جهانی اورامانات

پویا طالب نیا، مدیر پایگاه منظر فرهنگی هورامان هم اظهار کرد: منطقه اورامانات با معیار سوم و پنجم به ثبت جهانی رسید که معیار پنجم ناظر بر تعامل انسان با طبیعت است. برای مثال در این منطقه مردم به خوبی مصرف آب را مدیریت می نمایند که این مسأله بخشی از میراث ملموس و ناملموس را در بردارد. ما در اورامانات پدیده خلق زمین را داریم. وقتی در فلات ایران کمبود آب پیش آمد ایرانیان قنات را ایجاد کردند، در نمونه دوم هم در اورامان زمین را خلق کردند یعنی از کم ترین زمین بیشترین بهره را بردند.

وی اضافه کرد: در روستایی در منطقه اورامان جشنی به نام جشن باران خواهی وجود دارد که ریشه آن به مراسم میتراییسم بازمی شود. بعلاوه یکی از منحصربه فردترین زندگی های کوچ نشینی را می توان در همین منطقه دید؛ خلاف جاهای دیگر موضوع کوچ نشینی در این منطقه انسان است چون اهالی هورامان از دیرباز خوش نشین بوده اند. هورامان نقطه تلاقی مهمی است که می تواند فرهنگ های مختلف را به هم پیوند دهد؛ به طوری که حتی تعاملات بین فرهنگی ایجاد نموده است.

طالب نیا اسم کرد: در این منطقه یکی از مظاهر فرهنگی صنایع دستی است که اتفاقا متفاوت از جاهای دیگر است. مثلا صنعت کاران در این حوزه به تجملات نمی اندیشند و تمام محصولات آن ها کاربردی است. یا در نمونه ای دیگر خلاف جاهای دیگر خبری از خانه های عیانی نیست، خانه ها ساده اند چون برای مردم آن منطقه طبیعت ملاک زندگی بوده و هست. هورامان جغرافیایی عظیم را شامل می شود که میان مردم اش تعامل سازنده و پایداری وجود دارد.

وی با اشاره به این که در ثبت جهانی این منطقه یکی از ویژگی ها مشارکت بالای جامعه محلی بود، عنوان کرد: به طور اساسی در ثبت های جهانی، طرح های مشارکتی به علت دخیل بودن مردم ماندگارترند. به یاد دارم زمانی که حجت حسام مهدی ارزیاب مصری پرونده اورامانات از سوی سازمان ایکوموس (نهاد مشورتی یونسکو در مورد نگهداری و پاسداری از میراث فرهنگی) برای آنالیز این پرونده به اورامانات آمد، مردم روستا آغاز به آب وجاروی روستا کردند و می شد شور و نشاط و ذوق و شوق و اراده جمعی را در آن ها دید.

مدیر پایگاه منظر فرهنگی هورامان با تأکید بر این موضوع که باید در حوزه آموزش و نگهداری این میراث، ضوابط و دستورالعمل های مختلفی را در نظر گرفت، شرح داد: در حوزه ساخت وساز باید با نهادها و سازمان های مختلفی مانند بنیاد مسکن، وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همکاری داشته باشیم و در زمینه گردشگری هم باید نظامنامه گردشگری محکم و سختگیرانه ای داشته باشیم تا از این منطقه به درستی محافظت شود.

هورامان به مثابه مهم ترین تاریخ میراث معنوی

در خاتمه رییس باشگاه نوروز اظهار کرد: دکتر ایوبی پیش تر هم این موضوع را گفته بود که وقتی ارزیاب یونسکو به ایران آمد با یاری هنرمندان عکس هایی از منطقه اورامان تهیه و نمایشگاه زیبایی با70 عکس منتخب از 35 عکاس ایرانی به ویژه عکاسان استان های کرمانشاه و کردستان در خانه هنرمندان، برگزار گردید؛ به طوری که بازرس یونسکو گفت: اگر منطقه اورامان را ندیده بودم حتما می گفتم این عکس ها فتوشاپ هستند، اما حالا که این منطقه را از نزدیک دیده ام، می گویم که هورامان از این عکس ها هم زیباتر است.

محیط طباطبایی گفت: هورامان؛ سرزمین خورشید یکی از مهم ترین میراث تاریخ معنوی ماست چون می توانیم رابطه سازنده انسان و طبیعت را در آن ببینیم.

ایلنا نوشت، پرونده منظر فرهنگی هورامان/ اورامانات در چهل وچهارمین نشست اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (سه شنبه پنجم مرداد 1400 برابر با 27 جولای 2021) در شهر فوجوی چین، مورد آنالیز نهاده شد و با تصویب اعضای کمیته، به اسم بیست و ششمین میراث ملموس کشورمان در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.