این ستاره مرموز اگر منفجر گردد چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ - قالب وبلاگ ها

به گزارش قالب وبلاگ ها، ستاره بتلگئوس که با نام آلفا شکارچی یا ابط الجوزا نیز شناخته می گردد روشن و قرمز رنگ است و در صورت فلکی اوریون (شکارچی) رفتار های غیر منتظره ای از خود نشان داده است. در اواخر سال 2019 و اوایل سال 2020 میلادی این ستاره بسیار ضعیف تر از آن چیزی بود که ما تا به امروز از آن مشاهده نموده بودیم دست کم در مقایسه با پیشینه ای که در یک قرن گذشته مشاهده شده بود.

به گزارش قالب وبلاگ ها به نقل از کانورسیشن، به طور خلاصه، بتلگئوس از بلاتریکس سومین ستاره درخشان اوریون تقریبا کم نورتر شد. این رویداد به عنوان کم نور شدن بزرگ شناخته شد. با این وجود، بتلگئوس از آن موقع دوباره درخشان شده است. برای چند روز در امسال این ستاره درخشان ترین ستاره صورت فلکی اوریون بود درخشان تر از آن چه تا به امروز دیده ایم. هر دو رویداد منجر به حدس در این باره شد که آیا مرگ آن ستاره به شکل یک انفجار قریب الوقوع خواهد بود یا خیر. آیا شواهدی برای حمایت از این ایده وجود دارد؟ و چنین انفجاری چگونه بر روی ما و سیاره زمین تاثیر خواهد گذاشت؟

ستارگان در کل به طور قابل توجهی پایدار هستند و سال به سال با روشنایی مشابهی می درخشند. با این وجود، استثنائاتی در این میان وجود دارند و بعضی از ستارگان ستاره های متغیر نامیده می شوند و مقدار روشنایی شان تغییر می نماید. معروف ترین ستاره از این دستمیرا یا شگفت اختر است که به عنوان یک ستاره متغیر به وسیله دیوید فابریسیوس کشیش آلمانی در سال 1596 میلادی کشف شد و ستاره تپنده ای است که به طور منظم منبسط و منقبض می گردد.

الغول (Algol) یک نمونه شناخته شده دیگر است: به طور متناوب به وسیله یک ستاره همراه دچار خسوف می گردد. حدود 30 ستاره از این قبیل با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند اگرچه توجه به تغییر در روشنایی آن ها احتیاج به آنالیز و دید منظم دارد.

بتلگئوس هفتمین ستاره درخشان در آسمان (به غیر از خورشید) درخشان ترین ستاره در بین ستارگان متغیر است. گاهی اوقات بتلگئوس تقریبا به روشنی ریگل یا پای شکارچی (چهارمین ستاره آبی درخشان در صورت فلکی) می گردد در حالی که در زمان های دیگر به طور قابل توجهی کم نورتر است. این تغییرات ناشی از ضربان هایی مشابه ضربان های ستاره میرا است اگرچه نه به آن نظم و بزرگی.

با این وجود، گاهی اوقات یک ستاره می تواند برای مدت زمان کوتاهی بسیار درخشان گردد. درخشان ترین و نادرترین ستاره در میان چنین نوع از ستاره هایی ابرنواختر ها (سوپرنُوا) هستند که زمانی شکل می گیرند که کل یک ستاره در یک انفجار قدرتمند به زندگی خود خاتمه می دهد. ابرنواختر ها می توانند به قدری درخشان شوند که در طول روز قابل مشاهده باشند اگرچه این اتفاق تنها چند بار در 1000 سال گذشته اتفاق افتاده است. با این وجود، ما قادر به مشاهده تعداد کمی از آن ها خواهیم بود.

اگرچه بتلگئوس یک ستاره متغیر است کم نوری بزرگ آن در سال 2021 میلادی شدید بود. ظرف چند ماه در واقع تا حدود 60 درصد از نور آن کاسته شد. در نهایت تعیین شد که این امر به وسیله یک ابر ایجاد شده بود. ستارگانی مانند بتلگئوس به طور مداوم گاز و غبار را دفع می نمایند. در آن موقع توده ای از گاز در باد به بزرگی خود ستاره نیمی از ستاره را پنهان نموده بود. در واقع، تصاویر این ستاره نشان می دهد که نیمه جنوبی آن گم شده است. به نظر می رسد که بعضی از ستارگان مانند بتلگئوس در معرض تاثیر آب و هوا قرار دارند. با این وجود، ما هنوز نمی دانیم چه عاملی باعث روشن شدن ناگهانی آن شده است. این ستاره اکنون 50 درصد روشن تر از حد معمول است. با این وجود، یک ابرنواختر قریب الوقوع چندان محتمل به نظر نمی رسد. در این نوع ستاره ها یک انفجار ابرنواختری در هسته ایجاد می گردد. از سوی دیگر، تغییرات روشنایی یک پدیده سطحی است.

درخشش شدید ممکن است در واقع به علت همان ابر غباری باشد که باعث کم نور شدن آن شده و اکنون نور ستاره را به سمتمان بازتاب می دهد و آن را درخشان تر نشان خواهد داد.

با این وجود، ما نمی توانیم مطمئن باشیم و ستاره شناسان در این باره هیجان زده هستند. جرم بتلگئوس حدود 15 تا 20 برابر بیش تر از خورشید است و انتظار می رود ستارگانی با این جرم در یک انفجار قدرتمند به نام ابرنواختر به زندگی خود خاتمه دهند. رنگ قرمز بتلگئوس نشان می دهد که یک ابرغول قرمزرنگ است بدان معنا که در حال حاضر به خاتمه عمر خود نزدیک شده است. با این وجود، ممکن است هنوز یک میلیون سال تا به خاتمه رسیدن فاصله داشته باشد. ستارگانی مانند بتلگئوس می توانند بیش از 10 میلیون سال زندگی نمایند که دوره ای بسیار کوتاه برای ستاره شناسان محسوب می گردد و البته زمانی بسیار طولانی برای هر فرد دیگری است.

با وجود این، مدل های جدیدی اجرا شده اند بعضی از آن ها نشان می دهند که یک ابرنواختر ممکن است ظرف مدت چند هزار سال رخ دهد در حالی که بعضی دیگر این رویداد را در 1.5 میلیون سال آینده پیش بینی می نمایند.

اسرار زیادی پیرامون بتلگئوس وجود دارند. ما جرم دقیق آن را نمی دانیم و حتی فاصله آن نیز موضوعی مورد بحث است. استدلال می گردد که این ستاره اخیرا با یک همراه کوچک تر ادغام شده است: این رخداد شرح می دهد که آن ستاره چرا سریع تر از حد انتظار می چرخد چرا که معمولا این سرعت چرخش در ستارگان بزرگ مشاهده می گردد.

در بعضی از دست نوشته های باستانی اشاره شده که این ستاره بیش از آن که شبیه مریخ سرخ رنگ باشد شبیه زحل زردرنگ است. آیا این ستاره تغییر رنگ داده است؟ این پدیده می تواند نشان دهنده تکامل سریع باشد به این معنی که که یک ابرنواختر ممکن است زودتر رخ دهد.

دینامیک انفجار

اگر بتلگئوس به ابرنواختر تبدیل گردد به چه شکلی خواهد بود؟ این ستاره حدود 500 سال نوری از ما فاصله دارد. پس از یک انفجار ابتدا بارانی از ذرات بی جرم به نام نوترینو را شناسایی می کنیم که برای ما بی ضرر هستند.

پس از آن، ستاره به سرعت می درخشد. سپس یک یا دو هفته تقریبا با همان روشنایی ماه کامل خواهد درخشید. پس از آن بتلگئوس طی چند ماه محو می گردد، اما به مدت شش تا دوازده ماه در روز قابل مشاهده خواهد بود. در شب شما تا یک یا دو سال پس از آن می توانید این ستاره را با چشم غیر مسلح ببینید. با این وجود، پس از آن دیگر هرگز آن ستاره را نخواهیم دید و صورت فلکی اوریون برای همیشه درخشش قرمز رنگ خود را از دست خواهد داد.

آیا خطری برای ما وجود دارد؟ ابرنواختر ها ذراتی با انرژی بالا به نام پرتو های کیهانی فراوری می نمایند که می توانند از سپر میدان مغناطیسی زمین عبور نمایند، اما این مقادیر در مقایسه با سایر تشعشعاتی که دریافت می کنیم ناچیز است.

یک انفجار ابرنواختر همیشه می تواند آهن رادیواکتیو ایجاد کند. در واقع، این ماده در بستر زمین و روی ماه یافت شده است و گمان می رود بین 2 تا 3 میلیون سال پیش در یک انفجار ابرنواختری شکل گرفته باشد. آن ابرنواختر شاید 300 سال نوری از ما فاصله داشت البته نزدیک تر از بتلگئوس بود، اما به میزان دور بود که هیچ مشکل بزرگی برای حیات روی زمین ایجاد نکرد. یک ابرنواختر بسیار نزدیک یعنی نزدیک تر از 30 سال نوری می تواند مسائل بزرگی ایجاد کند: پرتو های کیهانی می توانند باعث تخریب اُزن و سطوح خطرناک اشعه ماوراء بنفش شوند. این امر می تواند اُزُن را طی یک دوره صد تا هزار ساله به مقدار نصف کاهش دهد و این سطح می تواند باعث بروز یک رویداد انقراض گردد.

با این وجود، چنین ابرنواختری از نظر قریب الوقوع بسیار نادر به نظر و احتمال آن وجود دارد که صرفا یکبار در هر میلیارد سال رخ دهد. در نهایت، بتلگئوس ممکن است هنوز برای مدتی در اطراف باشد. این خبر خوبی است، زیرا آن ستاره یک ستاره مجذوب کننده و مرموز است. هنوز چیز های زیادی وجود دارند که باید در خصوص این ستاره بیاموزیم و کشف کنیم.